Is het waar dat het oog van de kunstenaar bestaat? Ziet een maker op een andere wijze? En zo ja, hoe kijkt hij dan en waarom? Kun je leren te kijken als hem?
Ik was in Curacao met een vriendin die journalist is. Ze vroeg me of het voor mij gemakkelijk was om de billboards te begrijpen, “de taal hier lijkt op de Spaanse,” zei zij. Ik was verrast, “Ik weet het niet, ik had er niet op gelet,” antwoordde ik, “Ik denk dat ik tot nu toe geen enkel billboard heb gelezen”. Ik wist welke foto’s of tekeningen er op stonden, kleuren, vormen, wist zelfs de gebruikte letters, maar gelezen, nee, ik had ze niet gelezen. Ik voelde me onhandig, dat geef ik toe, maar nu begrijp ik waarom.
“Als de grond bedekt is met sneeuw waarin de zon weerspiegelt …, als je iemand vraagt welke kleur hij ziet, zal deze je zeggen wit, zuiver wit, witter dan het zonlicht, een beetje grijs in de schaduw . … De kunstenaar zal je vertellen dat de schaduwen niet grijs zijn, maar een lichtblauw en sneeuw in zonlicht is een rijk geel. “Charles S. Peirce
We zouden zeggen dat we alles zien door onze ogen, maar het is veel correcter om te zeggen dat alles wordt gezien door de hersenen. Het merendeel van het zicht proces vindt plaats in de hersenen, de ogen zijn alleen maar de ontvangers van deze licht prikkel Dit maakt deel uit van de eerste fase van de visuele waarneming, de informatie gaat dan verder naar de associatiecortex en verspreid zich naar andere delen van de hersenen. In veel gevallen bereikt dit het limbisch systeem dat zorgt voor de emotionele invulling.
Je waarneming bepaalt wat je denkt. Dat wil zeggen, het brein bepaalt wat je ziet, wat je opvangt, wat je bewaart.
Weet te kijken. Hoe kijken we?
Weten hoe je kijkt is het vermogen om te observeren, de capaciteit om informatie te interpreteren, om te begrijpen wat er om je heen gebeurt.
De perceptie selecteert alleen de informatie die je interesse heeft gewekt. De waarneming is het proces van het herkennen en interpreteren van sensorische prikkels.
Een persoon ontvangt berichten uit meer dan 250 miljoen visuele cellen, veel te veel data, dus je hersenen selecteren hieruit. Uit deze keuze zal alleen naar voren komen wat de aandacht van het brein trok. Dit is waarneming.
In het dagelijkse leven treden de prikkels samen op, nooit geïsoleerd. In de perceptie van het alledaagse beïnvloeden externe stimulansen, maar ook een aantal subjectieve factoren. Elk individu wordt bepaald door zijn waarden, zijn persoonlijke geschiedenis, zijn herinneringen, zijn interesses, lerend vermogen, motivatie en zelfs de sociaal-economisch-culturele context. Als we iets zien, bekijken we dit niet alleen maar maken we associaties met onze gevoelens die afhankelijk zijn van onze persoonlijke ervaringen. Bijvoorbeeld: “Ik hou van de geur van kokos want het doet me denken aan de zomer, vakantie, strand”.
Schoenen zullen worden bekeken op verschillende manieren door een schoenmaker, door een elektriciën, een ontwerper, een atleet, een verkoper, een koper of een kunstenaar. Interesses zijn zeer verschillend.
Hoe kijkt een kunstenaar/ maker, een ontwerper en waarom?
De kunstenaar/ maker, de ontwerper, heeft zijn eigen manier om dingen te zien. Hun belangen en motivaties zijn gekoppeld aan creativiteit.
1.- De kunstenaar is nieuwsgierig, open voor wat er gebeurt
Voor de kunstenaar is het nodig om open te staan voor zintuigelijke ervaringen en het vermogen dat nieuwsgierigheid opwekt. Hij heeft informatie nodig voor het krijgen van inspiratie, voor het concept van een werk, idee of creatie. Zoekt verder dan het alledaagse of bekende. Hij vraagt zich af wat hij ziet, bestudeert het langere tijd, observeert met méér attentie. Hij weet het moment vast te leggen en gebruikt dit vervolgens als een bron van inspiratie.
2.- Stelt zich voortdurend vragen
De enige manier om het creatieve proces te starten is door middel van vragen. De maker zoekt voortdurend. Interessant zijn de kwesties zonder antwoorden, omdat deze ons dwingen om na te denken. Je moet alles onderzoeken, zelfs bij zekerheden. De ideeën en eigen conclusies, bezorgen het werk een eigen ziel en een uniek karakter.
3.- Experimenteer, durf buiten het conventionele te treden
De kunstenaar beschouwt het leven als een laboratorium. De maker drukt zijn eigen reacties uit op wat de wereld aangeeft, en doet dat met een eigen stijl en techniek. Op basis van die visie, stijl en techniek, heeft de maker het fundament om een hele carrière op te bouwen. Hij experimenteert met zijn kennis en durft buiten het conventionele te kijken.
4.- Zijn gezichtspunt
Het standpunt van de kunstenaar/ maker is zijn signatuur. Daarom is het verdiepen in kennis belangrijk. Het hebben van een eigen perceptie, bijzonder en verschillend, maakt zijn werk interessant. Daarin komen zijn gedachten, meningen, ideeën over de wereld om hem heen naar voren.
5.- Heeft iets te vertellen
Het is essentieel om wat te vertellen te hebben, een eigen gezichtspunt van waaruit de kunstenaar/maker spreekt. Als je dit hebt ontdekt is het gemakkelijker om het creatieve pad te volgen, het bevorderen van je eigen werkproces.
Het kunstenaarschap is geen beroep, het is een manier van zijn en leven.
Het oog van de kunstenaar/ maker/ ontwerper is het brein van deze persoon, zijn manier van denken. Gevoeligheid in de waarneming, de keuze van wat je ziet en gedachten rondom de observatie van de wereld, maken dat een oog verandert tot een gespecialiseerd oog, het oog van een kunstenaar.
Wat denk jij? Ben je het eens met deze gedachten?
Bronnen
http://www.fotonostra.com/fotografia/percepcion.htm
http://www.blogdelfotografo.com/desarrollar-el-ojo-fotografico/
https://www.dzoom.org.es/activando-el-ojo-fotografico-ciudades/
https://www.exabyteinformatica.com/uoc/Disseny_grafic/Diseno_grafico/Diseno_grafico_(Modulo_1).pdf
Artikel en foto’s: Ángeles Nieto
1 Comment
Marianne Snoek
juni 17, 2017 at 10:54 amKunstenaars kijken ( nemen waar) als ze tekenen/schilderen met de ‘ogen’ van de rechter hersenhelft. In mijn lessen Leer Tekenen ( die ik nu ruim 18 jaar geef) leren mijn cursisten kijken met de ogen van de kunstenaar. Of anders gezegd; ze leren bij het waarnemen de zienswijze van de rechterhersenhelft gebruiken. Dát is de kant die ( heel goed) kan tekenen (en dus ook schilderen.) Het is de linkerkant van de hersenen die het zicht belemmerd. In mijn lessen leren de deelnemers deze bemoeienis uitschakelen en kan iedereen tekenen ! Wat een geweldige blog heb je Angeles. Ik ga hem ook in mijn eigen blog zetten. Ik denk dat je deze aanvulling wel interessant zult vinden.