Wat is de aantrekkingskracht van Tápies? Zijn kracht, zijn materie, zijn energie, zijn eenvoud, zijn aarde kleuren. Hij verwerkt een aantal onconventionele materialen (stro, afvalmaterialen) naast de traditionele (olie). Markeer de materie, het fysieke, die hij koppelt aan het spirituele. Hierin onderzoekt hij de aardlagen van de kennis van de wereld, de essentie. Zijn kunst is een zoektocht naar het magische, naar de onbereikbare mysterieuze wereld. Hij schildert muren met graffiti vol symboliek die dichtbij het boeddhisme liggen. Met sporen van zijn handen of voeten, weg van de menselijke aanwezigheid en zichzelf. Maakt dit zijn werk tot magische talismannen?

Antoni Tápies is een van de beroemdste Spaanse kunstenaars uit de twintigste eeuw, (Barcelona 1923-2012). Met 18 jaar moest hij 2 jaren in bed blijven vanwege een longziekte. Deze periode was van cruciaal belang voor hem, hij nam de tijd om te lezen (Nietzsche, Dostojevski, wetenschappelijke studies) en muziek te luisteren (Wagner). Zijn smaak en intellectuele interesses werden gedefinieerd. Hij is een autodidactisch kunstenaar, waarbij vrienden als Picasso en Miró hem hielpen zijn eigen stijl te vinden.

Magicisme

In zijn vroege jaren volgt hij het surrealisme, zoals de avant-garde van die tijd. Hij als Miró, Paul Klee en Max Ernst zijn geobsedeerd door het magicisme. Hun uitgangspunten was de primitieve kunst, begrip krijgen hoe kunst de magische waarden zou kunnen bevatten. Het zoeken naar het mysterie van de wereld. Tápies gelooft dat zijn werk een energie bezit en het werk omzet in magische talismannen.

Het geeft de afwisseling weer tussen het ene en het vele. Een eenheid, de kosmos en tegelijkertijd toont dit ook de veelzijdigheid van het leven, de mens. Tápies zijn werk weerspiegelt een bezorgdheid voor de problemen van de mensheid. Het werd gevoed door de existentialistische filosofie van Sartre (angst voor het bestaan, het tragische lot van de mens), maar het gaf ook de vrijheid van de mens aan, de importantie van het individu, en de capaciteit om in actie te komen. http://www.rtve.es/alacarta/audios/documentos-rne/documentos-rne-antoni-tapies-11-02-12/1319023/

Techniek

Tápies gebruikt een klein kleurbereik, sobere, aardse kleuren zoals oker, bruin, grijs, beige of zwart. De kunstenaar legt uit dat het een reactie was op een vorige kleurrijke periode en de impact van reclame en beeldende signalen, karakters in onze maatschappij. Voor hem bepalen zijn kleuren het schemerdonker, het licht van dromen en onze meer filosofische innerlijke wereld. www.fundaciotapies.org

Zijn werkwijze, techniek is eerst kleuren te plaatsen verdeeld over het oppervlak, met dikke penseelstreken. Daarna brengt hij dikkere materie op. Dit is wat hij noemt „mixtura”: een mengsel van pigmenten, gemalen marmer poeder en bindmiddel, aangebracht met een spatel of met zijn eigen handen. Hij vecht met het materiaal, zoals hij zegt, en krast en slaat op de materie. Als laatste plaatst hij kleurvlakken met symbolen (cirkels, kruisen).

Muren – graffiti

Met zijn mix creëert hij een oppervlakte die doet denken aan muren. Deze muren hebben hem altijd aangetrokken Tápies, die graag zijn stijl in relatie ziet met de betekenis van zijn naam Tápies, (tapia=muur). De op deze muur geplaatste tekenen, lijken op de populaire kunst van “graffiti”. Tijdens de Spaanse burgeroorlog zag hij ze voor het eerst als politieke slogans op stadsauto’s.

Oosterse invloeden

Zijn graffiti komt vlakbij de oosterse kalligrafie. In 1951 begint Tápies aan een abstract geometrische fase, in een statische stijl, werken gemaakt met „passer en lineaal” (Mondriaan). Maar in 1953 breekt hij hiermee en legt zich toe op de lyrisch abstracte stijl, (informalisme). Dit brengt hem in de buurt van de Amerikaanse abstract expressionisten, het werken met vrijere penseelvoering, losser, vergelijkbaar met oosterse kalligrafie. De oosterse invloed op hem is voelbaar. Tápies was altijd geïnteresseerd in oosterse religies en wijsheid, zoals het hindoeïsme, maar vooral het boeddhisme.

Symboliek

Alles betekent iets. Voor hem is de symboliek een constructie van het collectieve onbewuste (Jung). Hij gebruikt verschillende tekens, zoals kruisen, manen, sterretjes, letters, cijfers, geometrische vormen, enz. Dit alles heeft een relatie met de innerlijke wereld van de kunstenaar en doet denken aan thema’s als leven en dood, eenzaamheid of seksualiteit. Het kruis en de ”T” (ook een kruis) heeft een dubbele symboliek. Binnen het Christendom is ’t het offer en daarbuiten is het een ruimtelijk element,  aanwijzer voor de vier richtingen (Noord, Zuid, Oost, West). De X als mysterie, incognito, of als een manier om iets te verwijderen. De M is getekend op de palm en verwijst naar de dood.

Waarom houd ik van de werken van Tápies. Er zijn veel dingen die hierin bijdragen: de magicisme, de zoektocht naar essenties (“wij zijn sterrenstof” www.angeles earth.com), het spirituele, het oosterse, het gebruik van symbolen. Tápies staat ook dichtbij de grotschilderingen (“prehistorische schilderingen in de grot van Altamira” www.angelesearth.com) met zijn handafdrukken, de muur, de kleuren, het magische, de droge stenen en de interesse voor het spirituele …

“Ik denk dat een kunstwerk de kijker moet verwarren, na te laten denken over de betekenis van het leven”. (Tápies)

Ik ben het daarmee eens, wat denken jullie?