Zou het waar zijn dat als we één hand geel en de andere hand blauw schilderen, een temperatuurverschil in elke hand voelen? Kan het oog dat zien of kun je het verschil voelen. En als we in een kamer zijn waar alles geel is, wat zou er gebeuren? Voelen we hetzelfde als in een geheel blauwe ruimte? Gedurende een tijdje was de muur van mijn kamer geel en voor mij leek het erop dat de zon er altijd scheen.
Zijn de kleuren dan magisch, of beïnvloeden ze onze gevoelstemperatuur? Is het subjectief? Het is mogelijk dat het subjectieve werkelijkheid kan worden en kan uitgroeien tot iets fysieks. Voelt het warm datgene wat we geloven (geest) of datgene wat we voelen (zintuigen) Hoe kunnen we hiermee spelen? Beheers de kleur en ken de kracht van de warme en koele kleuren.
“Ik probeer kleuren toe te passen zoals woorden die gedichten vorm geven, zoals noten die vorm geven aan de muziek.” – Joan Miró (1893 – 1983), kunstenaar.
Warme en koele kleuren
Een kleur wordt warm of koel beschouwd afhankelijk van de temperatuur sensatie die deze verspreid.
De warmte of koelte van een kleur is afhankelijk van subjectieve thermische sensaties. Dit betekent dat de kleur door het menselijk oog wordt waargenomen en dat de hersenen deze interpreteert. Het gevoel dat de warme of koude kleuren creëert is afhankelijk van de menselijke ervaring. Al sinds de middeleeuwen houdt men zich bezig met deze relatie in de kleurverschillen, warme kleuren en droogte, koele tinten met vochtigheid.
Binnen de kunst hebben deze contrasten zijn oorsprong in de observatie en de verandering van het licht afhankelijk van het weer en de positie van de zon. Dit is duidelijk te zien in de landschapsschilderkunst uit de late zeventiende eeuw.
Warme en koele kleuren in de kleurencirkel
Als we de kleurencirkel doormidden snijden, van groen tot violet, maken we een onderscheid tussen warme en koele kleuren. De groene en violette kunnen zowel deel zijn van warm als koel, afhankelijk van de hoeveelheid geel en blauw die ze bevatten. Warme en koele kleuren vullen elkaar aan. De complementaire kleur, de kleur die contrasteert, staat aan de andere kant van de kleurencirkel.
Warme kleuren
Het warme gevoel wordt geassocieerd met vuur en de zon. Warme kleuren zijn die tinten die variëren van rood naar geel, via oranje, bruin en goud. Warme kleuren zijn opvallender en dynamischer. Er wordt meestal gezegd dat hoe meer rood een kleur in zijn samenstelling heeft, hoe warmer deze is.
Dit zijn de kleuren van de passie, zonsondergang en de herfst. Dit type van kleurtonen drukken nabijheid, warmte, comfort en activiteit uit.
Warme kleuren worden gebruikt om het volgende weer te geven als
– enthousiasme
– passie
– vreugde
– energie
– ze stimuleren de kijker
Kleuren hebben vaste connotaties, met een betekenis. Bijvoorbeeld: rood is bloed, geel is de zon. Andere associaties zijn gebaseerd op traditie en cultuur, rood communisme, socialisme, het rode kruis. De kranen onderscheiden de temperatuurverschillen via de kleur. Rood geeft warm water en koud water is blauw.
De warme en koude gevoelens beïnvloeden ook de illusie van ruimte. Warme tinten hebben de neiging om dicht bij ons te komen, waardoor kleinere en gezellige ruimtes ontstaan.
Koele kleuren
Een koud gevoel wordt bereikt door de aanwezigheid van tonen die een verbinding met water of lucht hebben. Koele kleuren zijn alle kleuren variërend van blauw naar groen via het paars. Hoe meer blauw een kleur heeft, hoe koeler deze zal zijn. Koele kleuren zijn de tonen van de winter en de nacht, neemt ons mee naar landschappen, zeeën en meren, de natuur. De psychologische effecten die ze creëren zijn kalmerend, rust, ontspanning, eenzaamheid en mysterie.
Koele kleuren worden gebruikt om het volgende weer te geven:
– passiviteit
– sereniteit
– afgelegen
– sensatie van koude
– professionaliteit
Blauw wordt in veel culturen geassocieerd met het goddelijke en eeuwige (lucht en zee). Het is gerelateerd de sport, het leven in buitenlucht, de schoonmaak, de frisheid. de fantasie en de utopische ideeën. Het groen heeft betrekking op de schone technologie en groene energie.
De kleuren hebben invloed op de ruimte, koele tinten creëren afstand. Als je een berglandschap ziet, is het “blauwe” dát wat verder weg is. Met de koele tinten kun je diepte creëren.
In dezelfde kleur zijn er warme en koele tinten
Binnen elke kleur is er een breed scala aan schakeringen die warmer of koeler worden waargenomen. Bijvoorbeeld, tussen de gele en groene kleuren zijn er gamma’s die variëren van warme gelen naar koel geel, van warm groen tot koel groen.
Daarnaast zal een kleur min of meer warm of koud zijn, afhankelijk van andere kleur waarmee je deze vergelijkt. Een citroen geel is relatief koeler dan een oranje, maar beide zijn relatief warmer dan de kleur blauw.
Daarom is de temperatuur van een kleurtoon een kenmerk dat varieert afhankelijk van de context, van de kleuren waarmee deze wordt vergeleken.
Neutrale kleuren
Niet alle kleuren zijn warm of koud. Achromatische waarden zoals wit, zwart of grijs worden beschouwd als neutraal, noch warm noch koud. In landschapsschilderkunst wordt het grijs vaak geassocieerd met wolken, regen en lage temperaturen en daarom is dit vaak opgenomen in het koele kleurpalet.
Hybride kleuren
Hybriden kleuren zijn de tinten waarvan de samenstelling wordt gemaakt door het mengen van zowel warme en koele kleuren. Dit is binnen het groene en paarse gamma; geel en blauw; magenta en blauw. Beide kleuren hebben een gemeenschappelijke neiging naar blauw.
Kleurverzadiging beïnvloedt de perceptie
Verzadiging heeft invloed op de warme of koele perceptie van de kleur. Verzadiging wordt bepaald door de zuiverheid van de kleur. Een hoge kleurverzadiging is levendig en intens. Recent onderzoek suggereert dat het niet de kleurtemperatuur is die deze effecten veroorzaakt, maar de helderheid en de verzadiging. Dit verklaart waarom bruine kleuren (warme, donkere en weinig verzadigde) geen specifieke effecten van de warme kleuren veroorzaken, maar blauw cyaan (koud, licht en levendig) blijkt vrolijker en energieker dan het bruin.
Bij de grijstinten ligt het anders, een béétje verzadigde tinten worden warmer waargenomen dan dezelfde tonen mét een hoge verzadiging.
Hoe beïnvloedt de lichtbron de kleur
Er is één element om rekening mee te houden als we kijken naar een kleur, de lichtbron. Een kleur varieert afhankelijk of het daglicht, een gloeilamp of fluorescerend licht is. Dit licht geeft een groenachtig schijnsel, gloeilampen geelachtig.
Ik geef de voorkeur te schilderen met daglicht, omdat het contrast tussen de kleuren moeilijk in te schatten is met kunstlicht. De kleur van het daglicht is ook weer afhankelijk van de hoogte van de zon. Het heeft een gele of roodachtige tint tijdens zonsopgang en zonsondergang en een blauwachtige tint in de middag. Ook de weersveranderingen spelen gedurende een dag een grote rol.
“Iemand die streeft om een “meester” in de kleur te worden moet zien, voelen en elke kleur ervaren in zijn eindeloze combinatie met alle andere kleuren” – Johannes Itten (1888 – 1967), schilder.
FILM:
Bronnen
“Beeldende begrippen” Bert Boermans. Uitgeverij LAMBO
http://arte.about.com/od/Que-es-el-arte/fl/Temperatura-del-color-caacutelido-friacuteo-y-neutro.htm
http://arte.about.com/od/Diccionario-De-Arte/fl/Colores-calidos.htm
http://www.estiloambientacion.com.ar/colorescalidosfrios.html
http://www.gruponexcom.com/blog.php/?e=30
http://www.muchosleds.com/es/content/6-temperatura-de-color-calido-neutro-frio
http://www.muchosleds.com/es/content/6-temperatura-de-color-calido-neutro-frio
https://es.wikipedia.org/wiki/Temperatura_de_color
Tekst, foto’s en kunst: Ángeles Nieto
3 Comments
Marleen
februari 23, 2017 at 4:40 pmIk ben er net mee bezig, me voor het eerst verdiepen in Kleurentheorie, aangewakkerd door het jubileum van De Stijl en een eerste breipatroonontwerpen die ik aan het maken ben. Ik heb allerlei boeken van de bibliotheek geleend, maar in jouw stuk staan bij verre de mooiste foto’s en illustraties!
Angeles Nieto
maart 1, 2017 at 12:19 amDankjewel voor je bericht, leuk te horen dat mijn ideeën op allerlei gebied tot zijn recht komen.
Marianne Snoek - 275 Linda van Dyck (2)
juni 17, 2017 at 5:00 pm[…] zoek naar informatie kwam ik op de geweldige blog van Angeles Earth. […]