Wat me aantrekt in Miro’s werk is de frisheid, de poëzie, de schijnbare eenvoud van zijn beelden. Zijn doeken voeren me mee naar de Middellandse Zee, ik voel me daar thuis, daar voel ik me gelukkig.

Miró doorbrak de vormen van zijn tijd. Een ordelijke en discrete man in het dagelijks leven, was provocerend in zijn kunst. Zijn werk was zijn passie, daarin draaide alles rond de mensenheid en de aarde waar hij zich diep geworteld voelde.

De weg van Miró. Barcelona, Parijs, Palma de Mallorca.

Joan Miró (Barcelona, 1893 -1983) is opgeleid als schilder in Barcelona, daar werd hij in zijn vroege jaren beïnvloed door fauvisme (hechten belang aan kleur, levendige, felle kleuren), kubisme (verdwijnt het traditionele perspectief, alle delen van het object worden geplaatst in hetzelfde vlak) en postimpressionisme. In zijn toenmalige werken wordt zijn Catalaanse identiteit uitgebeeld, zijn omgeving in landschappen en tradities (canvas “La Masia”) met een zeer gedetailleerde en realistische handschrift.

Miró verhuisde naar Parijs, waar hij bevriend raakte met André Breton, Pablo Picasso en lid van de surrealistische beweging werd, die hem hielp te reflecteren in zijn interesse over het onderbewuste en dromerige. Echter, zijn relatie met het surrealisme was een haat-liefde en hij koos voor meer afstand, maar aanvaardde wel de principes van de surrealiste  esthetiek.

Met het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog in juli 1936, besloot hij te blijven in Parijs. De Catalaanse kunstenaar betuigde zijn steun voor de Spaanse Republikeinse regering. Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) en de invasie in Frankrijk door de nazi’s in 1940, besluit Miró terug te keren naar Spanje, al is hij tegen de dictatuur. In 1956 vestigt hij zich in Palma de Mallorca. Onder het Franco-regime, werkte hij in een soort interne ballingschap in Spanje, terwijl hij in het buitenland bekendheid krijgt als kunstenaar van Spaanse naoorlogse abstractie. www.fmirobcn.org

Sinds 1960, is een ontwikkeling te zien in zijn werk. Nu maakt hij de afbeeldingen met groot gemak en eenvoud, met dikke lijnen in zwarte kleur en met spatten van verf op doek; Hij werkt zelfs met verbrande doeken. http://www.rtve.es/alacarta/videos/informe-semanal/informe-semanal-joan-miro-pintor-poeta/365593/

Miró, een poëtisch schilder.

Hij werkte in stilte, observerend, was een persoon in contact met de aarde, de zee, met de kosmos. “Ik ben diep geworteld in mijn grond. Ik ben als een boom, als vegetatie.”

Thematiek

In het midden van de jaren ’20 heeft hij al zijn thematische universum geschapen: vrouwen, vogels, sterren, ogen en voeten. Dit repertoire blijf zijn hele leven, de veranderingen beslaan meer de vorm dan in de inhoud.

Werkplaats

Hij werkt onophoudelijk. “Ik werk altijd en wanneer ik méér werk is wanneer ik niet werk”, dan observeert en denkt hij na. Miró werkt aan een aantal doeken tegelijk in zijn atelier, een plek die bijna niemand mag betreden. Hij wilde niet dat iemand de orde van zijn atelier zou veranderen, voor hem was het een heilige plaats.

“Ik wil de schilderkunst vermoorden”

Niet de manier van werken maar de manier om dingen te zien is belangrijk voor Miró. “Onvolmaaktheid ïnspireert, niets is wat het lijkt en alles kan anders zijn.” Hij haatte het classicisme en de academische wereld. “Ik wil de schilderkunst vermoorden”, zei Miró aan het einde van de jaren ‘20. Voor hem was schilderen méér dan schildersezel, canvas en pigmenten, zo breekt hij met traditionele esthetische ideeën. Hij bouwt zijn eigen expressieve universum. De verwoestende “geest” van de oorlog was de basis waarom hij afstand houd van de artistieke tradities en ging zocht naar vrijheid en experiment. http://cultura.elpais.com/cultura/2015/10/27/actualidad/1445976675_099543.html

Zijn beeldtaal, zijn werkwijze

Als schilder geeft hij nieuwe betekenis aan ruimte, de visuele elementen drijven in het niets, zonder enige beperking, zonder schaduwen of perspectief. Hij combineert subtiele kleuraccenten met woeste penseelstreken die vrijheid krijgen. Zo gebruikt hij in zijn werk “onverwachte” vlekken, spatten en zelfs “ongelukken” beschouwt hij als een verrijking op zijn doek. Voor Miró staat het onderbewuste centraal, is fundamenteel. Zijn werkwijze is intuïtief. Zijn penseelstreken lijken eenvoudig, maar experts zeggen dat Miró een van de meest moeilijk te vervalsen kunstenaars is. Er is geen improvisatie in zijn werk maar reflectie vóór het maken, hoewel de penseelstreken spontaan lijken wanneer hij ze uitvoert. “Ik lees poëzie, literatuur, luister naar muziek als spirituele training, maar ik ben geen intellectueel.”

Inspiratie

Miró werd geïnspireerd door de prehistorische kunst, etnische kunst, niet-westerse beeldende kunst, volkskunst en cultuur. “Mijn favoriete schilder scholen zijn de oudste: de grotschilderingen, primitieve kunst”. Miró zag daar de essentie van de menselijke creativiteit. Zijn zwarte lijnen herinneren aan lijnen van de grotschilderingen. De prehistorische schilderingen van de grot van Altamira. Ook beschouwd hij volkskunst als een universele taal en werkt daarom samen met lokale ambachtslieden.

Objecten

Objecten waren belangrijk voor Miró, het waren sleutel elementen in zijn creatieve proces. “Ik voelde me aangetrokken door een magnetische kracht op een voorwerp.” Miró gebruikte ze als inspiratie, maar ook in zijn werken plaatste hij objecten. Dit konden gevonden voorwerpen zijn, ambachtelijke of natuurlijke objecten als rotsen, wortels, schors, bladeren… Hij kon sculpturen maken met kranen, aardappelen, “alles is goed als je goed kijkt” zei hij. “Voor mij is een boom niet een boom die behoort tot de categorie van “flora”, voor mij is het iets menselijks, iets levends. Een boom is een karakter… De boom kan zien en horen.”

Miró wilde de oorsprong, de wortels, de kern zoeken in zijn kunst. In 1924 geeft hij weer “Als ik schilder, aai ik, koester ik wat ik doe.” Voor hem was de menselijke projectie in zijn werk heel belangrijk, dat is wat hij wilde delen met de wereld.

In mijn werk voel ik me heel dicht bij de wereld van Miró. Ik kijk naar veel dingen met dezelfde ogen en ik deel gedachten en interesses. Het schrijven van dit artikel heeft me bewust gemaakt van wat ons verenigt en wat ons scheidt. Ik heb ontdekt dat ik probeer, zoals Miró, in mijn werk metaforen te maken en zo poëzie te schilderen.

Een bezoek waard:

– de huidige tentoonstelling “Miro & CoBrA. “Experimenteel spel”, CoBrA Museum in Amstelveen, Nederland. Tot 31 januari 2016. (In mijn volgende artikel in het blog zal ik het erover hebben).

– Fundació Joan Miró in Barcelona, met belangrijke werken van Miró.

Bibliografíe

– www.rtve.es A la carta. Informe semanal – Joan Miró, el pintor poeta. 21 dic 2008

– www.rtve.es A la carta. Se cumplen 25 años de la muerte de Miró. 25 dic 2008

– www.fmirobcn.org   Fundació Joan Miró. Barcelona

– www.Cultura.el pais.com “Y Miró asesinó la pintura”. José Ángel Montañes. 27-10-15

– “Miró & CoBrA. Experimenteel spel”. Cobra Museum. Expositie catalogus.

“Voorwoord”. Katja Weitering en Els Ottenhof

“Inleiding”. Elvira Cámara López

“Miró & Mallorca – meester van het experiment” Elvira Cámara López

“Miró & Cobra – pioniers voor artistieke vrijheid” Els Drummen

 

Foto’s: Fundación Pilar y Joan Miró;Joan Ramon Bonet; Gabriel Ramon; Ángeles Nieto

Kunst: Joan Miró; Ángeles Nieto